hCG: het mysterieuze zwangerschapshormoon ontrafeld

Een zwangerschapstest meet de hCG waarden

Als je er net achter bent gekomen dat je zwanger bent, zal je de term 'hCG' regelmatig voorbij horen komen. Een zwangerschapstest meet het hormoon hCG en kan op basis daarvan een positieve of negatieve uitslag geven. Bij de dokter wordt een bloedtest afgenomen waar ze ook naar de waarden van dit zwangerschapshormoon kijken. Maar wat is het nou precies, en wat heeft het te maken met je zwangerschap?

Wat is hCG?

Humaan choriongonadotrofine (zeg het eens tien keer snel…), oftewel hCG, is een hormoon dat tijdens de zwangerschap wordt aangemaakt. Het menselijk lichaam heeft een complex systeem aan hormonen die elkaar allemaal beïnvloeden. Hormonen hebben een signaalfunctie in het lichaam. Ze vertellen bepaalde cellen of organen wat er moet gebeuren.

Wat doet hCG?

Na de innesteling van een bevruchte eicel in de baarmoederwand produceert een deel daarvan het hormoon hCG. Het stuurt een signaal naar de eileiders dat de productie van nieuwe eicellen stopt. Dat is ten slotte niet nodig, omdat er nu een bevruchte eicel is die uiteindelijk een baby moet worden.

Ook zorgt hCG voor instandhouding van het corpus luteum, oftewel geel lichaam. Dit is het overblijfsel van het omhulsel in de eileider waar de eicel zich uit heeft los gemaakt bij de eisprong. Het corpus luteum produceert het hormoon progesteron, dat ervoor zorgt dat het baarmoederslijmvlies intact blijft en daardoor de menstruatie stopt. Het baarmoederslijmvlies is namelijk de voedingsbodem van de bevruchte eicel en moet daarom onderhouden worden.

Zonder signaal van het hormoon hCG vergaat het corpus luteum, stopt de productie van progesteron en breekt het baarmoederslijmvlies weer af: je wordt ongesteld.

Daarnaast zorgt hCG voor de groei van het embryo. Het zet vet om in energie, die gebruikt wordt om de groei van de foetus te ondersteunen. Ook beschermt het het embryo tegen het immuunsysteem van de moeder, zodat het niet afgestoten wordt. Het hCG-hormoon is daarom onmisbaar: zonder zou de foetus niet levensvatbaar kunnen worden en de zwangerschap zou geen stand houden.

Het zwangerschapshormoon en zwangerschapskwaaltjes

Het hormoon hCG is dus heel belangrijk voor de zwangerschap. Helaas is het ook de boosdoener als het gaat om zwangerschapskwaaltjes. De volgende problemen worden veroorzaakt door hCG:

De hCG waarden

De hCG waarden kunnen gebruikt worden om het verloop en soms ook de fase van de zwangerschap te meten. De hormoonspiegel voor hCG wordt uitgedrukt in International Units per liter: IU/l. In de eerste periode van de zwangerschap hoort de waarde zich elke 40 tot 70 uur te verdubbelen. In deze tabel zie je welke waarden ongeveer worden waargenomen:

Zwangerschapsduur	Hoeveelheid IU/I
Niet zwanger	minder dan 5
3 weken	5 – 50
4 weken	5 – 426
5 weken	18 – 7,340
6 weken	1,080 – 56,500
7-8 weken	7,650 – 229,000
9-12 weken	25,700 – 288,000
13-16 weken	13,300 – 254,000
17-24 weken	4,060 – 165,400
25-40 weken	3,640 – 117,000

Zwangerschapsduur	Hoeveelheid IU/I
Niet zwanger	minder dan 5
3 weken	5 – 50
4 weken	5 – 426
5 weken	18 – 7,340
6 weken	1,080 – 56,500
7-8 weken	7,650 – 229,000
9-12 weken	25,700 – 288,000
13-16 weken	13,300 – 254,000
17-24 weken	4,060 – 165,400
25-40 weken	3,640 – 117,000

De hCG waarde voor een zwangerschapstest

Een zwangerschapstest kan de hCG waarden in je urine meten vanaf ongeveer 28 dagen nadat je laatste menstruatie is begonnen. Dan moet de waarde namelijk ongeveer 25 IU/l zijn. In principe zou je dus vanaf de eerste dag dat je over tijd bent een zwangerschapstest kunnen doen, maar een week later heb je meer zekerheid.

Hoge of lage hCG waarden

Iedere vrouw is anders. Elk lichaam zit anders in elkaar. De hCG waarden kunnen van vrouw tot vrouw erg verschillen. Aan relatief lage of hoge waarden kan de gezondheid van de foetus daarom niet worden afgemeten.

Wat wel belangrijk is, is dat de waarden in de eerste drie maanden gestaag stijgen. Een dip of vertraging in de aanmaak van het hormoon hCG kan namelijk wijzen op een (aankomende) miskraam. De foetus kan dan niet meer onderhouden worden door het lichaam.

Na ongeveer 12 weken zwangerschap zie je dat de hCG waarden weer een duik nemen. Het hormoon heeft zijn werk namelijk al grotendeels gedaan. De foetus heeft rond deze tijd de belangrijkste organen en lichaamsstelsels ontwikkeld. Voor de verdere groei van de baby is minder energie nodig en daarom minder hCG. Dit verklaart ook waarom je rond 12 weken zwangerschap het meeste last hebt van de zwangerschapskwaaltjes.

Abnormale hCG waarden

Als de hCG waarden abnormaal hoog zijn, kunnen er een paar dingen aan de hand zijn. Ten eerste kan het zijn dat je in verwachting bent van een tweeling. Een echo kan hier later uitsluitsel over geven. Het kan echter ook slecht nieuws betekenen. Je arts of verloskundige kan je hier meer over vertellen.

Als de hCG waarden abnormaal laag zijn, kan er sprake zijn van een miskraam. Ook een buitenbaarmoederlijke zwangerschap veroorzaakt hele lage hCG waarden.

Toch kan je aan de hoogte van je hCG waarden niet altijd conclusies verbinden omdat het per persoon zo kan verschillen. Daarnaast kan het zijn dat je uitgerekende datum niet helemaal klopt. Maak daarom een afspraak met je dokter of verloskundige als je je zorgen maakt.